Critical Thinking là gì? Phương pháp rèn luyện tư duy phản biện

Trong thời đại hiện nay, kiến thức và kỹ năng mềm đóng một vai trò quan trọng không chỉ trong lĩnh vực công việc mà còn trong cuộc sống hàng ngày. Đối với giới trẻ, có nhiều cơ hội để phát triển bản thân, tuy nhiên, hầu hết các bạn trẻ thiếu đi kỹ năng Critical thinking. Vậy, Critical Thinking là gì?

1. Critical Thinking là gì?

Critical thinking là một hình thức tư duy mà trong đó bạn đặt câu hỏi, phân tích, diễn giải, đánh giá và đưa ra nhận định về những thông tin bạn đọc, nghe, nói hoặc viết. Tư duy phản biện hiệu quả gắn liền với việc đưa ra những đánh giá đáng tin cậy dựa trên các nguồn thông tin đáng tin cậy.

Sử dụng tư duy phản biện không có nghĩa là tiêu cực và chỉ tập trung vào việc tìm lỗi sai mà nó nhấn mạnh việc làm rõ suy nghĩ của bạn, phân tách vấn đề thành các phần nhỏ hơn, diễn giải chúng và sử dụng cách diễn giải đó để đưa ra những quyết định sáng suốt.

2. 6 cấp độ của tư duy phản biện Critical Thinking

Tư duy phản biện được phân thành 6 cấp độ khác nhau, từ cao đến thấp. Mỗi cấp độ mang đến những khác biệt và cung cấp cho bạn những kỹ năng cần thiết hơn trong cuộc sống.

2.1 Cấp độ 1 – Trình bày nội dung

Đây là một tình huống phổ biến mà các cơ quan, tổ chức và các cơ sở giáo dục thường gặp phải. Nó dẫn đến việc mất nhiều thời gian trong các cuộc thảo luận và hội ý mà không đưa ra được giải pháp hoặc phương án giải quyết cuối cùng.

Hơn nữa, không thể đảm bảo rằng mỗi cá nhân có thể hiểu được vấn đề cốt lõi, và việc trình bày quan điểm không rõ ràng sẽ làm cho họ khó hiểu hơn. Điều này dẫn đến việc phải dành nhiều thời gian để giải thích và phân tích lại vấn đề.

2.2 Cấp độ 2 – Đưa ra quan điểm và bảo vệ

Để đạt được điều này, người nói cần sử dụng một cấu trúc cụ thể trong diễn đạt để đối tác có thể hiểu vấn đề một cách dễ dàng mà không cần phải dành quá nhiều thời gian để giải thích hoặc trình bày.

2.3 Cấp độ 3 – Tranh luận cơ bản

Tranh luận là một hoạt động thường xuyên diễn ra trong các buổi thuyết trình hoặc các cuộc tranh luận, có sự tham gia từ hai hoặc nhiều bên nhằm phản bác và trình bày các lập luận dựa trên các dẫn chứng thuyết phục nhằm bảo vệ quan điểm của mình, đồng thời lắng nghe và chấp nhận những ý kiến phù hợp từ người khác.

2.4 Cấp độ 4 – Tranh luận hiệu quả

Một cuộc tranh luận có thể dễ dàng trở thành một cuộc cãi vã nếu không biết cách kiềm chế.

Để giảm thiểu tình trạng này, cần nhận ra tất cả các giả định sẽ được đưa ra sau những ý kiến phản biện và sử dụng tư duy logic để phản biện và giải thích lại những ý kiến đó.

2.5 Cấp độ 5 – Thực hành thường xuyên

Tư duy phản biện không phải là một kỹ năng tự nhiên mà cần được rèn luyện thường xuyên. Vì vậy, hãy đều đặn luyện tập để từng ngày cải thiện khả năng tư duy của chúng ta.

2.6 Cấp độ 6 – Tư duy hiệu quả

Đây là mức độ cao nhất của trình độ con người, nơi mà công bằng, khiêm tốn, can đảm, chính trực và các yếu tố tương tự được đáp ứng đầy đủ.

Bạn có thể kết hợp việc đọc sách về critical thinking skills là gì để phát triển một cách tối ưu.

3. Tầm quan trọng của Critical thinking

Critical thinking đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển và biến đổi của nền kinh tế tri thức. Mọi người cần có khả năng tư duy linh hoạt để phân tích, đánh giá, sáng tạo và giải quyết các vấn đề.

3.1 Tư duy phản biện là chìa khóa thành công

Theo Diễn đàn kinh tế thế giới, kỹ năng tư duy phản biện được xem là một trong những kỹ năng cần thiết nhất trong mọi lĩnh vực và ngành nghề. Nó giúp chúng ta phân tích thông tin một cách hiệu quả, lập kế hoạch một cách có hệ thống và thể hiện tính sáng tạo và đổi mới khi giải quyết vấn đề.

3.2 Giúp cải thiện kỹ năng giải quyết vấn đề   

Đặc biệt, kỹ năng tư duy phản biện (critical thinking) giúp chúng ta tự nhiên và bình tĩnh đối mặt với các vấn đề hằng ngày, từ đó có khả năng đưa ra những quyết định phù hợp nhất.

Bằng cách áp dụng suy nghĩ có tổ chức và có hệ thống, chúng ta có thể thể hiện bản thân một cách dễ dàng hơn. Việc phát triển kỹ năng tư duy phản biện giúp cải thiện khả năng phân tích, tư duy và sự hiểu biết của chúng ta.

>>> XEM NGAY: Kỹ năng giải quyết vấn đề là gì? 7 bước giải quyết vấn đề

3.3 Cải thiện kỹ năng trình bày vấn đề

Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta tiếp nhận một lượng thông tin khổng lồ từ nhiều nguồn khác nhau. Đó là lý do tại sao rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện là cần thiết, để chúng ta có thể lọc thông tin và ra quyết định về cách đối mặt với chúng, xem liệu chúng đáng tin cậy hay không.

3.4 Thúc đẩy sự sáng tạo

Trong quá trình rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện (critical thinking), bạn sẽ liên tục đặt câu hỏi và khao khát tìm hiểu sâu hơn về mọi thứ xung quanh, đồng thời tìm kiếm những ý tưởng đáng chú ý trong công việc và cuộc sống.

3.5 Cải thiện các mối quan hệ

Nhờ có kỹ năng tư duy phản biện (critical thinking skills), bạn có thể hiểu rõ hơn quan điểm và góc nhìn của người khác. Điều này không chỉ cải thiện các mối quan hệ xã hội mà còn giúp bạn trở nên cởi mở hơn đối với những ý kiến khác nhau.

4. Cách rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện 

Bạn quan tâm đến cách rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện Critical Thinking là gì? Dưới đây là một số phương pháp trong cẩm nang tư duy phản biện mà bạn có thể áp dụng để rèn luyện.

4.1 Lập sơ đồ tư duy

Sử dụng sơ đồ tư duy là một trong những phương pháp hiệu quả để lựa chọn và tập trung vào những thông tin quan trọng và cần thiết nhất.

Trong sơ đồ tư duy, toàn bộ hệ thống được trình bày theo cách khoa học, logic và hiệu quả, thông tin được tổ chức thành các tầng khác nhau, giúp người đọc dễ dàng quan sát và tìm ra những điểm quan trọng nhất của vấn đề.

4.2 Luyện tập kỹ năng tránh thiên vị

Trong critical thinking, cảm tính không phải là yếu tố cần có, mặc dù con người thường mắc phải thiên vị, nhưng đôi khi chúng ta cần kiểm soát nó. Dưới đây là một số cách bạn có thể thử:

• Thay đổi câu hỏi từ cá nhân thành câu hỏi chung, khái quát. Ví dụ, thay câu hỏi “Điều này mang lại lợi ích gì cho họ?” thành “Điều này có lợi ích gì?”
• Thực hiện đánh giá sự việc thay vì phán xét.
• Chấp nhận quan điểm không đúng của bản thân, tiếp cận và thay đổi một cách phù hợp nhất.
• Học cách lắng nghe và phân tích quan điểm của người khác một cách khách quan.
• Loại bỏ ý thái cá nhân của bản thân.

4.3 Rèn luyện khả năng lập luận logic

Để rèn luyện tư duy phản biện, bạn cần tập trung vào khả năng lập luận một cách logic, kết nối và tổ chức thông tin một cách khoa học và dễ hiểu.

Một lập luận logic đáng tin cậy phải được xây dựng dựa trên những bằng chứng thực tế, có dẫn chứng cụ thể và mang tính thuyết phục. Những lập luận này cần đưa người nghe đến với vấn đề và đáp ứng được yêu cầu của vấn đề đó.

Nếu bạn chỉ đưa ra câu trả lời cho một câu hỏi mà không thể giải thích được, thì chưa thể coi là khả năng lập luận logic.

4.5 Thu thập, tìm hiểu thông tin thường xuyên

Tư duy phản biện dựa trên cơ sở của thông tin chính xác. Vì vậy, để có khả năng tư duy phản biện và đưa ra những giải pháp có tính thuyết phục cao nhất, bạn cần sở hữu đủ thông tin và hiểu biết về vấn đề đó.

Các luận cứ và dẫn chứng của bạn phải mang tính cụ thể và xác thực, chỉ khi đó mới có khả năng thuyết phục mọi người và đưa ra giải pháp tối ưu nhất.

4.6 Luôn đặt câu hỏi để tốt hơn

Nếu bạn không biết điều gì đó, hoàn toàn có thể hỏi những người có hiểu biết về vấn đề đó. Năng lực thực sự của bạn không thể bị đánh giá chỉ thông qua một vài câu hỏi.

Bằng cách tìm kiếm sự giúp đỡ để giải đáp những thắc mắc của bạn, bạn sẽ cập nhật thông tin và kiến thức mới. Để có một tư duy phản biện tốt, việc bổ sung thông tin là điều vô cùng quan trọng.

Trên đây là những chia sẻ về Critical thinking mà Maison Office muốn chia sẻ với bạn. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn rõ hơn về khái niệm “Critical thinking là gì?” và cách nhìn nhận mới về kỹ năng tư duy này.

THAM KHẢO THÊM: 

• Kỹ năng mềm là gì? 10 kỹ năng mềm quan trọng trong công việc
• Kỹ năng cứng là gì? 10 kỹ năng cứng quan trọng nhất cần có
• Kỹ năng sống là gì? 12 kỹ năng sống cơ bản nhưng quan trọng

Bùi Đức Huy

Nhà biên tập và quản lý đội ngũ sản xuất nội dung tại Maison Office.
Với hơn 05 năm kinh nghiệm tư vấn và biên tập nội dung sâu rộng trong lĩnh vực dịch vụ bất động sản và thiết kế nội thất. Chia sẻ thông tin giá trị đến khách hàng, đối tác và thu hút hàng triệu lượt xem.